Yapay rahim, tüp bebek tedavisinde son yıllarda adı geçen bu terim aslında endometrial co-culture tanımlamasının halk arasında kullanıldığı şeklidir. Bu yöntem tüp bebek tedavisine yardımcı olabilecek yöntemlerden biridir. Öncelikle tüp bebek tedavisine başlanmadan önce, rahim içinde bulunan endometrium hücrelerinden biyopsi ile parça alınarak, laboratuvar ortamında bu hücreler üretilir.
Ardından tüp bebek tedavisi ile elde edilen embriyolar, aynı rahim içindeymiş gibi bu ortamda büyütülür. Yani laboratuvarda bulunan embriyolar, bu zaman zarfında annenin rahminin içinde büyüyormuş gibi uygun bir ortam içinde olur. Yapay rahim kavramı işte bu şekilde annenin kendi rahim içi hücrelerinin laboratuvarda üretilmesiyle oluşturulur. Doğal yollarla elde edilen gebelikte sperm ve yumurta tüplerde buluşur ve döllenme olur. Bunun embriyoya dönüşmesi için, rahme doğru yolculuğu başlar. Rahimde embriyonun yerleşmesi annenin kendi rahim içi hücreleri sayesinde gerçekleşir. Bu laboratuvar ortamında yapay bir şekilde oluşturulur. Burada hedeflenen yapay ortamda embriyonun doğal şekilde daha iyi koşullarda büyümesinin sağlanmasıdır. Tüp bebek merkezinde tedaviden önce alınan biyopsi hücreleri, tek katlı tabaka olarak üretilir. Bu embriyo için destekleyici ve besleyici özellikleri olan bir tabakadır. Aynı zamanda embriyonun gelişimine katkı yapacak şekilde büyüme faktörleri de içine ilave edilir.
Tüp bebek merkezlerinin hepsi yapay rahim (Co-culture yöntemi) uygulamasını yapıyor mu?
Günümüzde yaygınlaşarak kullanılmaya başlanan yapay rahim uygulamasını çoğu laboratuvarlar kullanmaz.
Bunun bazı nedenleri vardır. Bunlar arasında başarı yüzdelerinin yüksek olması önemli bir yer tutar. Bu yöntemin uygulanması tedavinin uygulandığı çiftler açısından maliyetli olması ve bunun uygulanmasının özel bir deneyim istemesi de caydırıcı olabilir. Yapay rahim uygulaması başarılı olsa da daha tüm dünyada kabul gören, rağbet edilen yöntemler arasında kabul edilmemektedir.
Yapay rahim hangi hastalara uygulanabilir?
Yapay rahim yöntemi henüz yaygın olarak kullanılan bir uygulama değildir. En fazla diğer tüp bebek yöntemlerinde başarısızlık yaşanan çiftlerde, tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında tercih edilir. Bunlar arasında yaşı 40'ın üzerindeki kadınlar, FSH değerleri yüksek olan kadınlar ile yumurtalık uyaran ilaçlarsa yetersiz yanıt veren kadınlar yer almaktadır.
Uzmanlar bu yöntemin bazı hastalarda yararlı olabileceğini savunurken, bazı uzmanlarda yöntemin sağladığı yararın elde edilen başarıyla nasıl ayrıştırılacağının zor olduğu kanısındalar. Yani yapay rahim uygulamasının başarılı olup olmadığının tam olarak belirlenemeyeceğini söylerler.
Yapay rahim için hangi hücreler kullanılır?
Rahmin içinden biyopsiyle alınan birkaç tür hücre vardır. En fazla kullanılanlar ise fallop tüplerinden ve rahim kanallarından alınan hücrelerle, rahim içi tabakasındaki endometrium hücreleriyle yumurtalıklarda olan foliküllerden alınan hücrelerdir. Bunun için başka insanlardan alınan hücreler ülkemizde kesinlikle kullanılmaz.
Yapay rahim yöntemiyle tüp bebek tedavisinin sonuçları nasıl etkilenir?
Bunun için yapılmış bazı bilimsel incelemeler bulunmaktadır. Çalışmanın birinde yapay rahimle yani co-culture yöntemiyle embriyolarda %68 başarı oranı yakalanmış, embriyoların transfer edildiği kadınlarda da %50 oranında gebelik elde edildiği tespit edilmiştir. Başka bir araştırmada ise dondurulmuş ve çözünmüş olan embriyo transferinde oldukça yüksek gebelik elde etme oranları tespit edilmiştir. Fakat bütün araştırmalar yapay rahim uygulamasında bu başarı seviyelerini desteklemez.
